နာဲဖဵုချိုဝ်

သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ မဒှ်ကောန် ဝဏ္ဏကျဝ်ထေန် နာဲဖိုဝ်လှ (အ္စာဂဥုဲ) ကေုာံ မိကျေနု တံတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၉၀၅) နဝ်ဝေန်ဗာ (၁၈) က္တဵုဒှ်မၞိဟ်ရ။ ဌာန်ဇာတိက္တဵုဒှ်မၞိဟ်ဂှ် ခရိုၚ်ဍုၚ်ပြန် ဍုၚ်တိုၚ်ထဝ် (ယှိုယ်တိုၚ်)မဒှ်ရ၊ ပရေၚ်ပညာဂှ် ညးတုဲလဝ် ဘာသာဥပဒေတုဲ ကလိဂွံလဝ်တဆိပ် (B.A,B.L) ဝိဇ္ဇာကီုရ၊ မိမၜါ ၜိုန်ရဒှ်မံၚ်ဂကူမန်ကီုလေဝ် နူဘဝဍောတ်တ်တေံ ဟိုတ်နူဟွံဂွံမံၚ်လဝ် အကြာဗွဳဗွိုၚ်ဂကူကောန်မန်တုဲ ဟီုအရဝ်မန်ဟွံလေပ်ရ၊ အယုက်ဇၞော်ဂေါဝ်တိုန်တုဲ လုပ်ကၠောန်ကမၠောန် အကြာဂကူမန်တုဲမှ လ္ၚတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်လေပ်ကၠုၚ်အရေဝ် မန်ခိုဟ်ဟ်ကီုရ၊ မဇညးၜိုန်ရဒှ်မံၚ် ဘာသာခရေတ်ယှာန်ကီုလေဝ် ကောန်ဂကူမန်တံဗွဲမဂၠိုၚ် ဟိုတ်နူ ဒှ်မံၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ကာလညးအာကၠုၚ်အကြာ ခမဳသၚ်တံမ္ဂး အောပ်မာဇအ်သဝ် ပၚ်တဲဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလေပ်ကီုရ။ သမ္ဘာညးဒှ် ဂကူကရေၚ်မွဲတၠတုဲ နူကဵုအိန်ထံၚ်ညးတံညးၜါ ဟွံကလိဂွံကောန်ဇာတ်ဂမၠိုၚ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၃၉ တၞဟ်နသ္ဂောံသၠုၚ်ပ္တိုန် အသိၚ်ဍာ်ဒကေဝ် လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ရန်တၟံတုဲ အပ္ဍဲကဵု ညးမအာက္ဍိုပ်ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန်ဂကောံမန်ဂှ် ညးပါလုပ်လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ။ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ ဒှ်အ္စာတက္ကသဵု ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်မွဲတၠတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗိုလ်အံၚ်သာန် ကေုာံ ဥုညိုဝ်မြ တံဝွံ ဒှ်ကောန်ကွး နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ရောၚ်။ သွက်ကၟိန်ဍုၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜးမာန်ဂှ် အပ္ဍဲကဵုဂကောံကောန်ကွးဘာမချဳဓရာၚ်မံၚ်တံဂှ် အလဵုဇကုညး ကဵုကၠုၚ်ဇြဟတ်တုဲ ၜိုန်ရအလဵုသဳအၚ်္ဂလိက်တံ ကော်ကဵုတဆိပ် ( ICS ) ကီုလေဝ် ညးတးပါဲကၠေံရ၊ ၁၉၄၅ ဂိတုမါတ် ဂှ် အပ္ဍဲအရာမပ္တိတ်ဇြဟတ် သွက်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜး အပ္ဍဲကဵုညးမအာက္ဍိုပ် အခိၚ်ကါလဒက် ပ္တန်ဗော် ( ဖသပလ) ဂှ် အလဵုဇကုညးပါလုပ်လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ၊ 

တၞဟ်နဒက်ပ္တန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ရန်တၟအ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၄၅) ဂိတု နဝ်ဝေန်ဗာ (၉) ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် အာက္ဍိုပ်တုဲ စဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်ဂကောံမန် ပ္ဍဲဘာမန် အရာပ်ဗဟာန် ဂၠံၚ်ယေတာယှေရ။ ဒက်ပ္တန် ဗော်တုဲ ပံၚ်တောဲကဵုဗော်(ဖသပလ)ရ၊ ပံၚ်တောဲကဵုဗော် ဖသပလတုဲ လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက်မ္ဂး ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကလိဂွံဗၠးၜးမ္ဂး မန်လေဝ်ကလိဂွံဗၠးကီုရောၚ် ညးရန်တၟံလဝ်သာ်ဝွံရ။ 

စပ္တံနူအခိၚ်ဝွံတုဲ အပ္ဍဲအကြာဗွဳဗွိုၚ်မဟာဇန်ကောန်ဂကူမန် ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵုကောန်ဂကူမန် စဒှ်ကၠုၚ်နူ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် (မွန်နိုင်းငံရေးအစ နိုင်ဖိုးချိုးက) ဟီုဂးစၟတ်သမ္တီကၠုၚ်အိုတ်ရ။

ဒက်ပ္တန်ဗော်တုဲ သွက်ဂွံမ္ဒးကၠောန်အာကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်သာသနာ၊ ပရေၚ်မံၚ်စံၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵုကောန်ဂကူမန်နာနာသာ်တံ ဒးပလေဝ်ပလေတ်အာရောၚ် စွံလဝ်ရန်တၟံနွံရ။

ညးတာလျိုၚ်ဂကောံဂမၠိုၚ်

 (၁) မန်ဖိုဝ်ချိုဝ် - ဥက္ကဌ

 (၂) မန်ဥုတာန် - ညးအုပ်ကာ

(၃) နိုၚ်ကျဝ်လှ (အ္စာသဝ်) - ဘဏ္ဍာ

 (၄) ဥုအုံဖေ (မိကလုံ) - စၟတ်စရၚ်

 (၅) မန်ထောန်ယေန် - တြးဝါဒ ကေုာံ စန္ဒက်

(၆) နိုၚ်ဆာန်မန် - တြးဝါဒ ကေုာံ စန္ဒက်

 (၇) ဥုမံၚ်ကျဳ - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၈) ဥုသာန်ညောအ် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၉) ဥုယှိုယ်ကျိုၚ် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၀) ဥုဘချေတ် (မတ်မလီု) - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၁) ဥုဘတွေန်(ကအ်နှာတ်) - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၂) မန်ချစ်ဖေ - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၃) ဥုကျဝ်ဝေန်  - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၄) ဥုထောန်အံၚ် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

ပ္ဍဲလက်ထက် ဗိုလ်အံၚ်ဆာန် ဒှ်မံၚ်ဥက္ကဌ ပ္ဍဲဗော်ဖသပလ သၞာံ ၁၉၄၅ ဂိတု ဒဳဇြေန်ဗာ ဂှ် နူကဵုဗော်သွးရာမည   နာဲဖဵုချိုဝ် နာဲမန်တာန်တံ ဆက်ကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲဗော်ဖသပလရ။ အပ္ဍဲအခိၚ်ကါလဏံဝွံ ဗော်သွးမန်ရာမည   ဝွံ နဒဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲဟွံသေၚ် ဗော်ဖသပလ စွံစိုတ်တုဲ နဒဒှ်ဂကောံမဟာဇန်သာမညဟေၚ် ညးတံ ဆက်ဆောံရ။

ဗီုတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၆ ဂိတုဒဳဇြေန်ဗာ နူစၟတ်တ္ၚဲ ၂ကဵု၃ ဂှ် စှ်ေစန်ဒက်စိုပ်ဍုၚ်ကျာ်ခမဳ ကွာန်ပ္ၚတံတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် ပေါဲကောဓရီုဇၞော်မွဲမာန်ရ၊ နူကဵုပေါဲကောံဓရီုဇၞော်ဂှ် ထပ်ရုဲစှ်ပတိုန် ညးတာလျိုၚ်တၟိတုဲ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ကေတ် နဒဒှ် ဥက္ကဌပၠန်ရ။ 

နူကဵုပေါဲကောဓရီုဇၞော်ဂှ် 

၁၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် သာသနာ ၁၁၁၆ ဂိတုမာ်မွဲစွေက် သာမလ ကေုာံ ဝိမလ ကောကဵုဒေံတံညးၜါ ဂွံအရီုဗၚ်နူကဵု သၟိၚ်အိန်တုဲ ဒက်ပတန်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳရ၊ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုစၟတ်တ္ၚဲဝွံတုဲ ဇၟာပ်ပ်စိုပ်ဂိတုမာ်မွဲစွေက်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မာန် ဂွံလဝ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ရ။

၂၊ စပ်အခိၚ်ပေါဲရုဲမာဲ သွက်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံကဵုမာဲအမါတ်စၞးကောန်ဂကူမာန်  ယဝ်ရဗော်ဖသပလတံ ဟွံပါ်ကဵု ထၟာဲဆန္ဒမာဲ တၞဟ်ခြာမ္ဂး သွက်ဂွံထ္ၜးအာဆန္ဒမာန်ဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲပေါဲကောဓရီုဇၞော်ရ။

လက်ထက်ဏံဂှ် နာဲဖဵုချိုဝ်ဝွံ ညးနွံမံၚ်အပ္ဍဲသၟဝ်ဗော်ဖသပလ အဃောညးကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရးတၞၚ်သဳ တေံရ။

 ပ္ဍဲ ၁၉၄၇ ( ၁၃၀၉ ဂိတုကထိုန် ၄စွေက်) ကျာ်ဇၞော်ကုသလ၊ အ္စာဖဝ်ချဵု (က) အ္စာနာဲဖန်ဆာန်၊ နာဲဆာန်မည်၊ နာဲမည်သာန်၊ သီုဂကောံ စှ်ေအာတ္ကအ်ခၟိုၚ် နူကွာန်ကၟာဝက် နာဲထဝ်အး၊ နာဲပျုၚ်၊  နာဲဖဝ်စိၚ်(က)နာဲမၞိက်ရတ် ကောံညးသ္ကအ် ပ္ဍဲသ္ၚိနာဲဒဝ်အံၚ် ကွာန်ဝါဍောတ်တုဲ ကောံအာသဳကၠဳ ပ္ဍဲရုၚ်ပေါဲရုပ်ဒမျိုၚ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂိတုမာ်မွဲစွေက် ( ၁၉၄၈ တ္ၚဲဗၠးၜး ကၟိန်ဍုၚ်တုဲ  ၂၁ တ္ၚဲ)။

ကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲဘာယျေတာယှေ ဒ္စါံဝါ၊ ဘာကျာ်ဩဳမန်ၜါဝါတုဲ ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်  ၁၃၂၀သၞာံ မရနုက်ကဵု ၁၂ ဝါဂှ် တိတ်ကၠောန်ပ္ဍဲမ္ၚး ဂၠးတိဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

ပ္ဍဲကဵု ၁၉၄၇ ဂိတု ဨဗြဳ သ္ပပေါဲရုဲမာဲ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ သွက်ကောန်ဂကူမန်တံ  အပိုၚ်ခြာတိဍာ်စုတ်မာဲ၊ အမာတ်မန် တၞဟ်ခြာညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံမာန် ညးအာတ်မိက်ကၠုၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူကဵု ဗော်(ဖသပလ) တံဟွံဒုၚ်တဲတုဲ ညးထ္ၜး ကၠုၚ်ဆန္ဒ ကဵုပေါဲရုဲမာဲဂှ်ရ၊ နူကဵုပွမပံၚ်တောဲကဵုဗော် (ဖသပလ)ဂှ် ညးဒေါံဇူထောံရ။ 

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၈ ဂိတု ဂျုၚ်လာဲဂှ်  ကရေၚ် ကဵုဒပ်ပၞာန်အလဵုသဳတံ စက္တဵုဒှ် ပေါဲဗ္တိုက်တုဲ သ္ပဟိုတ်နူ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ကဵုလဝ်အရီုဗၚ်နွံတုဲ ညးဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်ထောံကဵုအလဵုအသဳတံရ၊ အပ္ဍဲ ၁၉၄၉ လ္ပာ်အိုတ်ဂှ် ညးတိတ်ဗၠးကၠုၚ်ရ။ 

အပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၁ ပေါဲကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂၠးတိ မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဟနွောဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဗဳယေပ်ဏာံဂှ် မၞိဟ်စၞးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်တိုန်စိုပ်ရ။ ပေါဲကောံဓရီုတုဲ ဂွံအခေါၚ်အာလ္ၚတ်ဗဵုဝေၚ် ဍုၚ်ကြုက် ဍုၚ်ဟာန္နရဳ တံရ။

ပ္ဍဲ၁၉၅၅ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်အာက္ဍိုပ်တုဲ ဂကောံဗော်သွးမန်ရာမည က္တဵုဒှ်ဒစဵုဒစးကဵုဗော်အလဵုသဳတံရ။ ပံၚ်တောဲ ကဵုဗော်ညဳသၟဟ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (ပမညတ) တံတုဲ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ အပ္ဍဲသၞာံဝွံဟေၚ် စဒက်ပတန်လဝ်ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန် ( Mon National United Front)  တုဲ နဒဒှ် ဥက္ကဌမွဲ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ရေၚ်တၠုၚ်ဂိုတ်ဂ္စါန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဂကူရောၚ်။ 

လက္ကရဴဏံ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၇ နူကဵုဗော်သွးမန်ရာမည နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ ကေုာံ ဒပ်ပၠတရဴမန် ကၠောန်ဗဒှ် ကောံဓရီုဇၞော်ပ္ဍဲၝောံခန်နဳသ္ဗာတုဲ သွက်သ္ဂောံကလိဂွံ တွဵုရးမန် အာတ်မိက်ကၠုၚ် အလဵုသဳဖသပလတံရ။ 

   ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ ၁၉၆၀ ဂိတု ဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ် နာဲဖဝ်ချိုဝ်လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲဒေသဍုၚ်ရေဝ်တုဲ ညးဇၞးအာမာဲ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ၁၉၆၂ ဂိတု ဖေဖဝ်ဝါရဳ ဂှ် နုက်တိတ်နူကဵု ဂကောံ (ပမညတ)ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၄ ဂိတု မါတ် ၂၈ ဂှ် ချူသၞောဝ်စဵုဒၞါဂကူ သၞာံ ၁၉၆၄ တုဲ ဗော်မန်တံကီု ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂကူတၞဟ်သ္အာၚ်တံကီု ဒးဒုၚ်ရုပ်သီပလီုထောံဖအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၈ လက်ထက် ဗိုလ်နေဝေန် အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုမၞိဟ်ကဵု ကသပ် (၃၃)တၠဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ပါမွဲတၠတုဲ၊ လက်ထက် ဗိုလ်သာန်ယု ဒှ်ဥက္ကဌ အပ္ဍဲဗော်ဖသပလ ပ္ဍဲသၞာံ ( ၀၉၊၂၅၊၁၉၇၁)ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုကောန်ဂကောံ (၉၇)တၠ ပါလုပ်လၟိဟ် မွဲတၠကီုရ။ 

တၞဟ်နဂွံချူသၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အပ္ဍဲဂကောံညးမချဳဓရာၚ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကမ္မရှေန်ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ပါလုပ် လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ။

နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ မွဲဒမြိပ်ခေတ်တၠအဝဵုပၞါန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜးမာန် နကဵုယၟုလိက် “မြန်မာနိုင်ငံလုံးဝလွတ်လပ်ရေးသို့” နကဵု ဘာသာဗၟာကီု ဘာသာအၚ်္ဂလိက်ကီု ချူတက်တြး ပ္တိတ်လဝ်နွံရ။ ပါဲနူဏံ လိက်ကဗျဂမၠိုၚ် နကဵုဘာသာလေတ်တေန် ချူပ္တိတ်လဝ်နွံရ။ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ အခိၚ်သၠးမ္ဂး ဗ္တောန်ကဵုလိက်အၚ်္ဂလိက်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်ဥပဒေဂမၠိုၚ် ကုသၟတ်တံ ဟွံကေတ်ၚုဟ်မးရ။ လက္ကရဴဏံ နဒဒှ် မၞိဟ်ဓမ္မသာတ်မွဲ  အပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဗဟဵုဖျေံအမှု ညးရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ် စဵုလ္အိတ်လမျီုရ။  ပ္ဍဲ ၁၉၈၄ ဂိတု ဂျာန်နျူဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ၄ ပ္ဍဲတ္ၚဲဗၠးၜးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဂွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တဆိပ်အစောန်စရာဲဍာ်ဒကေဝ် (နိုင်ငံဂုဏ်ရည်ဘွဲ့ ) ကဆံၚ်ပထမရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၄ ဂိတုမါတ်ဂှ် နာဲဖဝ်ချိုဝ် ကလိဂွံအယုက် (၈၈) သၞာံ တုဲ ကလိလောန်စဴအာရ ပ္ဍဲသ္ၚိဒၟံၚ်ညး တွဵုရးအၚ်စိၚ် ဂၠံၚ်ဒေါန (၁) လ္တူဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

နိဿဲ

၁၊ သမိုင်းတကွေ့မှ မွန်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး မွန်ဦးဖိုးချို

၂၊ ဆရာနိုင်ဟံသာရဲ့ မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်မှု တော်လှန်ရေးဖြစ်စဉ်

၃၊ (၇၅) နှစ်မြောက် မွန်ပြည်နယ်နေ့ ဆောင်းပါး ညးနိဿဲလဝ် မွန်အမျိုးသားတို့၏နောက်ခံသမိုင်း ။ နိုင်ကိုသူ

၄၊ ကလေၚ်သောၚ်ကလး ဝၚ်ဒဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မုက်လိက်ဝှေံသဗော် အ္စာသုန်ဓန်